آیه اذن واعیةبه آیه ۱۲ سوره حاقه ، (که از آیات مرتبط با فضایل امام علی علیه‌السّلام ) «آیه اذن واعیة» گفته می‌شود: (لنجعلها لکم تذکرة و تعیها اذن واعیة)؛ «تا آن را وسیله تذکری برای شما قرار دهیم، و گوشهای شنوا آن را نگهداری می‌کنند». ۱ - ریشه و معنای کلمه تعیهاتعیها از ماده «وعی» (بر وزن سعی) در اصل به معنای نگهداری چیزی در قلب است، سپس به هر ظرفی وعاء گفته شده، چون چیزی را در خود نگه می‌دارد، و در آیه مورد بحث این صفت برای گوش‌ها ذکر شده است، گوش‌هایی که حقایق را می‌شنوند و در خود نگه می‌دارند. یا به تعبیر دیگر گاه انسان سخنی را می‌شنود، و فورا آن را از گوش بیرون می‌افکند همانطور که در تعبیرات عامیانه می‌گوئیم: از این گوش شنید و از گوش دیگر بیرون کرد، ولی گاه روی آن اندیشه می‌کند و در دل جای می‌دهد، و آن را چراغ راه زندگی خود می‌شمرد. این چیزی است که از آن تعبیر به وعی می‌شود. ۲ - سخن پیامبردر بسیاری از کتب معروف اسلامی اعم از تفسیر و حدیث آمده است که پیغمبر گرامی اسلام به هنگام نزول این آیه فرمود: «سالت ربی ان یجعلها اذن علی: من از خدا خواستم که گوش علی را از این گوشهای شنوا و نگه دارنده حقایق قرار دهد»، و به دنبال آن علی علیه‌السّلام می‌فرمود: «ما سمعت من رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شیئا قط فنسیته، الا و حفظته: من هیچ سخنی بعد از آن از رسول خدا نشنیدم که آن را فراموش کنم، بلکه همیشه آن را به خاطر داشتم». در غایة المرام شانزده حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت نقل شده است، و محدث بحرانی در تفسیر البرهان از محمد بن عباس نقل می‌کند که در این باره سی حدیث از طرق عامه و خاصه نقل شده است. و این فضیلتی است بزرگ برای علی علیه‌السّلام که صندوقچه اسرار و وارث تمام علوم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بود، و به همین دلیل بعد از او در مشکلاتی که برای جامعه اسلامی در مسائل علمی پیش می‌آمد موافقان و مخالفان به او پناه می‌بردند، و حل مشکل را از او می‌خواستند که در کتب تاریخی به تفصیل آمده است. [۴]
طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹، صفحه ۳۹۴.
[۵]
فخر رازی، محمد بن عمر، ۵۴۴ - ۶۰۶ق، التفسیرالکبیر، جلد۳۰، صفحه ۶۲۴.
[۷]
بحرانی، هاشم بن سلیمان، - ۱۱۰۷ق، البرهان فی تفسیر القرآن، جلد۵، صفحه ۴۷۰.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه فارسی علوم قرآنی،برگرفته از مقاله«آیه گوش» |